Gniewosz z Dalewic

Syn podkomorzego herbu Strzegomia, właściciel Ćmielowa i Wronowa, W 1408 roku został podkomorzym, a w 1410 roku podstolim krakowskim. Jego żoną była Elżbieta Warszówna, siłą uprowadzona z domu jej stryja kasztelana żarnowskiego Rafała z Mychowa.

Pod Grunwald Gniewosz z Dalewic Młodszy poprowadził chorągiew, o której Jan Długosz napisał:

 – „Miała jako znak białą strzałę w środku rozwidloną na lewo i prawo, z krzyżem nad poprzecznym rozwidleniem na czerwonym polu. Służyli w niej tylko najemni rycerze, nie z Polski, ale zaciągnięci przez wspomnianego podstolego Gniewosza spośród Czechów, Morawian i Ślązaków”.

Właściciel Ćmielowa wyróżnił się także w bitwie stoczonej 10 października 1410 roku pod Koronowem.

Jego kariera załamała się w latach dwudziestych XV wieku. Zapewne miało to związek z jego zdrowiem psychicznym. W 1428 r. starająca się z powodzeniem o unieważnienie małżeństwa jego żona Elżbieta skarżyła się, że Gniewosz z Dalewic „boskim zrządzeniem wpadł w szaleństwo i podczas ataków choroby godził sobie w gardło tym, co trzymał w ręce, brzytwą lub nożyczkami, a wymieniony przedmiot trzeba było siłą od niego odrywać”.

Próbował także udusić swoją żonę, która zamykała się przed nim w sypialni. W takich sytuacjach wpadającego w szał rycerza wiązano i czekano aż się uspokoi. Uzyskawszy od władz kościelnych rozwód Elżbieta z Mychowa powtórnie wyszła za mąż. Jej pierwszy mąż, bohater spod Grunwaldu i Koronowa zmarł w osamotnieniu około 1445 roku.

Tekst: Norbert Zieba